آفساید ***

فیلمی از جعفرپناهی و چون دیگر فیلم‌هایش بدون پروانه نمایش. فیلمی که هر کس در هر لجظه‌ای که اراده کند می‌تواند ببیند. اوریژینال ۱۰۰۰ تومان.

پناهی دوباره به معضلی از معضلات جامعه ایرانی پرداخته است. رفتن بانوان به میدان فوتبال و دیدن یک بازی از نزدیک. کاری که به هزار و یک دلیل من در آوردی و متحجرانه شده است معضل. پناهی با شیوه‌ای طنزآمیز این قضیه به زیباترین شکل سینمایی کالبد شکافی می‌کند.

از نقطه نظر سیاست‌های حاکم بر کشور فیلم غیر قابل نمایش است. بحث هم ندارد. من هم اگر به جای آقایان بودم همین تصمیم را می‌گرفتم. اصلن شکستن آیینه رسم دیرینه ما ایرانیان است. که قطب عالمیم. 

خود من آخرین باری که یک بازی فوتبال را از نزدیک دیدم، راستش اولین بار هم بود، بازی بین تیم ملی ایران بود با تیم ملی تایلند در زمین سابقن امجدیه و شیرودی فعلی. در چارچوب بازی‌های آسیایی. باید حدود چهل سال قبل باشد. مردمی که آنروز در استادیوم بودند-البته شاید همان یکروز به خاطر من عده‌ای را دست چین کرده بودند و در کنار من جای داده بودند- خیلی مودب بودند. فحش ناموسی نمی‌دادند. حالا می‌گویند، می‌دهند. خشتک بازکنان ملی را روی سرشان نمی‌کشیدند. حالا می‌گویند، می‌کشند. کلی افعال غیرقابل ذکر دیگری انجام نمی‌دادند و حالا می‌گویند،می‌دهند. چرایش را من نمی‌دانم. ولی در عوض حالا هم زنان را اجازه ورود به استادیوم ها نیست که مردان هرآنچه که عشقشان است بکنند هر آنچه که فحش ناموسی می‌خاهند بدهند و...  ولی پناهی طبق معمول خاب سیاستگران را آشفته می‌کند و چه زیبا. هیچ کس در فیلم از این سیاست دفاع نمی‌کند و فقط ماموران از این‌که حاجی چنین و چنان کند وحشت دارند. و این حاجی یعنی قانون. حاجی هم بازی را ندیده چون دستگیری‌ها بعد ازشروع بازی هم ادامه دارد.

در جای جای فیلم حتا وقتی پسران می‌فهمند که دختری در دستشویی است تعجب نمی‌کنند. وقتی دختر از دست مامور فرار می‌کند که بازی را ببیند به شکلی او را فراری هم می‌دهند که همانا گم شدن در بین دهها هزار ایرانی دیگر است. گم شدن هم مخفی شدن نیست.

یکی از زیباترین سکانس های فیلم، -که فیلم کم هم از این سکانس ها ندارد- گزارش کردن بازی توسط یکی از ماموران است برای باقی زندانیان و زندانبانان و به تعبیری زندانیان و زندانیان. چرا که زندانبانان نیز امکان دیدن بازی را ندارند و بنابراین با زندانیان در یک سمت و سو قرار دارند. دو گروهی که در پایان فیلم بی توجه به موقعیت خودشان در شادی مردم از پیروزی بر یک تیم ضد ایرانی در کنار هم‌اند. حرکت نمادین نهادن ماسک مردانه جهت رفتن به دستشویی هم کاری است بسیار زیبا و استادانه‌. ریتم طنز در سراسر فیلم ادامه دارد چرا که طنزی به فیلم درآمده است.

از نظر کارهای تکنیکی و تدارکاتی فیلم سختی است. چرا که نماهای مربوط به استادیم و جمعیت در همان روز بازی با بحرین فیلم‌برداری شد. وقتی از جعفر پناهی پرسیدند: "اگر  باخته بودیم  چه می‌کردی؟" گفته بود: "پایان را بر مبنای شکست می‌ساختم." و این یعنی کسی که کارش را بلد است.

تاریخ سینما در آینده از آفساید تجلیل خاهد کرد. بی مهری سیاست گذاران فعلی هنر به این فیلم در اذهان مردم باقی خاهد ماند هر چند گذراست. یعنی امیدوارم.

استفاده از موزیک بسیار درست و بجاست. بازی‌ها روان و جا افتاده. فیلم‌برداری یکدست محمود کلاری هم مثل همیشه قابل تحسین.

سی دی آفساید را بخرید و ببینید. بارها آنرا خاهید دید.