بچه رزماری - Rosemary's Baby

نویسنده و کارگردان: رومن پولانسکی

رزماری و گای* وودهاوس –میافرو و جان کاساوتیس-  زن و شوهری جوان در جستجوی خانه‌ای برای شروع زندگی زناشویی، به آپارتمانی هدایت می‌شوند. عشق بازی رزماری که در آرزوی مادر شدن است، و همسرش مدام به دلیل صداهایی گنگ و نامفهوم قطع می شود. در نهایت، شبی توسط موس شکلاتی خواب آور که می‌می –روت گوردن**- هم‌سایه مزاحمی که مدام آرامش وی با به هم می‌زند و با اصرار گای کمی از آن را می‌خورد، به خواب می‌رود. در خواب ‌شیطان با اوهم‌بستر می‌شود.

***

بچه رزماری یکی از فیلم‌های مطرح تاریخ سینما است که به جرات می توان به آن یک حادثه گفت. من  فیلم دیگری را در این ژانر و با  تاریخ ساخت قبل از ۱۹۶۸، به یاد ندارم. شاید  اولین فیلم از نوع خودش باشد که به موضوع شیطان و شیطان پرستی پرداخته است. موفقیت بچه رزماری سیل فیلم‌هایی از این دست را روانه سینماها کرد که مطرح‌ترین‌شان سریال های جن گیر و طالع نحس بودند. بعدها خودش نهمین دروازه در همین ژانر ساخت.

رومن پولانسکی اگر چه تا قبل از این هم فیلم‌های مطرحی ساخته بود که در این صفحات قبلن از چاقو در آب وی یاد کرده‌ایم، ولی با این فیلم نام خود را به عنوان کارگردانی مطرح به دنیای سینما دیکته کرد.

بچه رزماری فیلمی است که در آن همه چیز مانند یک صفحه شطرنج چیده شده و  پولانسکی به خوبی با مهره‌هایی که در این صفحه چیده است، بازی می‌کند. از قفسه‌ای که بین دوقسمت خانه قرار دارد  و بخش مبلمان شده و بخش خالی که در اجاره قهرمانان ما است را جدا می‌کند گرفته تا چاقویی که در همان اوائل فیلم نشان داده می‌شود. دوربین همراه با رزماری و آن‌چه که در وی می‌گذرد حرکت می‌کند. رزماری در کلیه نماهای فیلم هست. اگر هم نباشد مانند سکانس مربوط به سقوط زنی از طبقه چهارم ساختمان محل زندگی رزماری تا قبل از بسته شدن این سکانس هم وارد می‌شود. این حضور گاهی به بیننده القا می‌کند که تمامی آن‌چه را که شاهد هستیم شاید تصورات ذهنی او باشد و در واقع هیچ یک از شخصیت‌های فیلم بر علیه او موضع گیری ندارند وتمام اتفاقات فیلم در اثرتوهمی است که گاه مادران جوان به آن دچار می‌شوند. البته تا حدودی این تصور درست است ولی نه از این دیدگاه. چرا که تمام افرادی که دور و بر او را گرفته اند شیطان پرستانی هستند که اگر حسن نیتی هم  دارند به دلیل این است که بهر حال این مادر قرار است شیطانی به دنیا بیاورد و در پایان فیلم این رزماری است که به سوی شیطان درون گهواره می‌رود و او را که می‌گرید، آرام می‌کند.

بچه رزماری را اگر از دید مفهومی هم نگاه کنیم، فیلمی است قابل تامل. از این دیدگاه، بچه رزماری نگاهی بسیار منفی به جامعه آینده دارد. جهانی که در آن اخلاق و صفات انسانی روز به روز کم رنگ تر و کم رنگ تر می‌شود.

***

* شباهت نام گای به گی و یا خود واژه گای به معنی یارو، بی دلیل نیست. چرا که فقط نقش واسطه ای برای آوردن رزماری به آن آپارتمان را دارد.

** روت گوردون به عنوان بازیگر نقش دوم زن، اسکار سال ۱۹۶۲ را به دست آورد. او وهمسرش در این فیلم یعنی سیدنی بلک‌مر بعلاوه جان کاساواتیس و بسیاری دیگر از بازیگران بچه رزماری، دیگر در قید حیات نیستند. 

پ.ن. 

در متنی که قبلن از پ.ن. نوشته بودم سازنده نهمین دروازه را کوبریک نوشته بودم که با اشاره روزبه درست شد.